Published on Jaarverslag (http://www.2012.jaarverslag.financien.belgium.be)

Als beheerder van het geld en de goederen van de Staat garandeert de FOD Financiën de stabiliteit van de Belgische Staat door te waken over een gezond beheer van de schuld. Dat is onder meer mogelijk dankzij de Staatsbons. De FOD waakt ook over een gezond beheer van zijn goederen, bijvoorbeeld door de gebouwen die hij gebruikt duurzaam en verantwoord te beheren en door een analytische boekhouding in te voeren.

U vindt alle markante feiten van 2012 voor dit thema in het navigatiemenu bovenaan de pagina.

Het Agentschap van de Schuld maakt deel uit van de Algemene Administratie van de Thesaurie van de FOD Financiën. Dit agentschap beheert de federale staatsschuld en zorgt er onder meer voor dat de financiële kost zo laag mogelijk is. Dat betekent specialistenwerk op de markten en rekening houden met risico’s.

Momenteel heeft België de vijfde hoogste staatsschuld in de eurozone. Onze staatsschuld is nog steeds hoger dan het gemiddelde, hoewel ze niet veel meer van dat gemiddelde afwijkt. Twintig jaar geleden bedroeg de Belgische staatsschuld namelijk het dubbele van het niveau in de eurozone (134%, terwijl de andere landen slechts 63-64% bereikten). Hoewel de staatsschuld eind 2012 bijna 100% van het BBP bedroeg, blijft ze dus toch aanvaardbaar als we dit alles in aanmerking nemen.

Jean Deboutte

directeur van het Agentschap van de Schuld

We hebben de 100% kunnen vermijden. Eind 2012 zaten we op 99,8% van het BBP.

Wat was de toestand van de Belgische staatsschuld in 2012?

J.D.: In 2012 is de schuldgraad - het volume van de schuld ten opzichte van het BBP - gestegen. Dat is vooral te wijten aan externe factoren, zoals de steun aan landen in moeilijkheden. Het is een globaal fenomeen; in die zin dat alle andere landen van de eurozone die Portugal, Griekenland en Ierland hebben gesteund, hun schuld eveneens hebben zien stijgen als gevolg van die hulp. Die financiële inspanning wordt in de schuld opgenomen en vertegenwoordigde toch 1,5% van het BBP in 2012. En dan was er de herkapitalisering van Dexia. Dat was nog eens 0,78% van het BBP (of 2,9 miljard euro). Gecombineerd met de steun aan de probleemlanden was dat erg veel. Maar we hebben ook een terugbetaling van KBC ontvangen die hoger was dan voorzien.
Het is waar dat er globaal sprake was van een licht negatieve groei (- 0,3%) en een begrotingstekort van 3,1% (het effect Dexia niet meegerekend), zodat de schuld in elk geval licht zou zijn gestegen. Maar we hebben de 100% kunnen vermijden. Eind 2012 zaten we op 99,8% van het BBP. De schuld is dus gestegen, maar de financieringskost van de schuld is gedaald.

Waarom mag de schuld niet meer dan 100% van het BBP bedragen?

J.D.: Daar is geen economische reden voor, maar het is een beetje een waarschuwingsdrempel. In België zijn we van 134% in de jaren 90 overgegaan naar minder dan 100% nu. We hebben de situatie dus kunnen rechttrekken. Die evolutie pleit in het voordeel van België. Dat weegt door in de ogen van de investeerders. Geen enkel ander land heeft dit soort programma kunnen voorleggen. Als we de 100% ook in 2013 kunnen vermijden, is dat in elk geval een troef.

Is de ‘stabilisering’ van de schuld verbonden met het bezuinigingsbeleid dat in Europa en in België wordt gevoerd?

J.D.: In België daalt het begrotingstekort wel al sinds 2009, onder meer omdat de regering maatregelen heeft getroffen op het vlak van de inkomsten, maar ook op het vlak van de uitgaven. Nu heeft de herkapitalisatie van Dexia in 2012 het tekort tot 3,9% doen oplopen. Anders zou het 3,1% bedragen, wat toch een zeer grote daling is ten opzichte van 5,6% in 2009. Het stabiliteitsplan voorziet een begroting in evenwicht in 2015. Maar het gaat om een structureel evenwicht. Dat betekent dat als de economie in 2015 nog steeds niet goed draait, er nog een tekort zal zijn, ook al zou dit beperkt moeten zijn.

Het goede beheer van de schuld heeft dus invloed op de buitenlandse investeringen?

J.D.: Ik denk dat het heel belangrijk is dat een land bewijst dat er effectief economische en ook politieke stabiliteit is. De beleggers hebben zich gedurende enkele maanden vragen gesteld, maar hun reacties waren uiteindelijk positief omdat België zich het afgelopen anderhalf jaar goed heeft gedragen. Er was een groei, het tekort werd teruggedrongen, zelfs zonder regering met ’volledige bevoegdheden’. België bleek dus in staat om dit soort situatie het hoofd te bieden, wat in andere landen niet altijd het geval is. Toch blijft wat wij in België hebben meegemaakt, voor buitenlanders zeer moeilijk te begrijpen.

Jaarverslag: Agentschap van de Schuld

Activering van het Bijzonder Beschermingsfonds

Het Bijzonder Beschermingsfonds voor deposito’s, levensverzekeringen en het kapitaal van erkende coöperatieve vennootschappen (BBF) handelde in 2012 de dossiers van verzekeringsmaatschappij APRA Leven verder af. De erkenning van APRA Leven werd in 2011 ingetrokken waardoor het BBF moest tussenkomen om de benadeelde rechthebbenden te vergoeden. In 2012 werden 381 dossiers afgesloten door ofwel de afkoopwaarde van de levensverzekeringspolissen aan de verzekerden uit te betalen, ofwel door de verzekering op verzoek van de rechthebbenden over te dragen naar een andere verzekeraar. Zo werd er in 2012 meer dan 3.100.000 euro uitbetaald.

Daarentegen konden verzekerden die een contract ‘tweede pijler’ hadden gesloten bij APRA Leven (onder andere groepsverzekeringen, bedrijfsleidersverzekeringen) en die een aanvraag tot tussenkomst hadden ingediend, de waarborg van het BBF helaas niet genieten. Dertien verzekerden hebben een vordering tot nietigverklaring van deze beslissing van de FOD Financiën ingesteld bij de Raad van State. Deze procedures zijn hangende in juni 2013.

Eind 2012 moesten nog ongeveer 80 dossiers definitief worden afgesloten. Het ging meestal om dossiers waarvoor de verzekerden hadden geopteerd voor een overdracht naar een andere verzekeringsmaatschappij maar van wie het BBF toen nog geen attest van fiscaal neutrale overdracht had ontvangen.

In 2012 werden er in totaal voor 142 miljoen euro staatsbons uitgegeven, een bedrag dat beduidend lager ligt dan de 5,7 miljard euro die in 2011 werd opgehaald. Ter herinnering, het recordbedrag van 2011 is vooral te danken aan de uitgifte van de zogenoemde ‘Leterme’-staatsbons van december 2011. Het historische succes van deze uitgifte is te verklaren door de piek van de rentevoeten van november 2011, duidelijk te zien in de grafiek.

In 2012 heeft de Algemene Administratie van de Thesaurie een project gelanceerd om de Dienst van de Grootboeken te moderniseren. De eerste fase van dit project betreft de inschrijving op staatsbons op de primaire markt.

Zo biedt de Schatkist sinds de uitgifte van december 2012 aan particulieren de mogelijkheid om online in te schrijven op de staatsbons op de website van de Dienst van de Grootboeken, nadat deze particulieren zich hebben geïdentificeerd via hun elektronische identiteitskaart of token.

De modernisering van de Dienst van de Grootboeken wordt in 2013 voortgezet met online betalingen om de burger een dienst aan te bieden die gebruiksgemak met kwaliteit combineert.

Na de aanstelling van de ‘Energiebewaker’ - de verantwoordelijke voor deze campagne, meestal de econoom - en zijn ‘Green Team'-, en nadat de doelstellingen voor het energieverbruik zijn bepaald, kan de campagne van start gaan. Zij die in de betrokken gebouwen werken, ontdekken eerst en vooral het ‘nepbureau’, een bureau dat wordt ingericht (met onder meer verlichting, elektrisch materiaal, raam en thermostaat) op een vrije en drukbezochte plaats. Het ideale middel om de nieuwsgierigheid te prikkelen en de medewerkers de gelegenheid te geven om praktische vragen te stellen over het milieu en de te realiseren energiebesparingen. Dan volgt de eerste ‘EnergyScan’, een formulier dat bij alle medewerkers peilt naar het welzijn op het werk, dat hun kennis op het vlak van energiebesparingen test en de officiële lancering van de campagne in hun gebouw aankondigt. Met dit formulier wordt de campagne ook afgesloten: het welzijn wordt opnieuw beoordeeld om de vooruitgang te analyseren.

Met de steun van Bazil, de mascotte Duurzame Ontwikkeling bij de FOD, wordt de campagne ‘Energiebesparing… Ja!’ gedurende ongeveer twee jaar gevoerd op elke werkplek. Fedesco schat dat een energiebesparing van 3 tot 15% mogelijk is als de medewerkers hun medewerking verlenen, en dat is niet niks … Vooral als we deze percentages optellen bij de negen gebouwen waar de campagne in 2012 al heeft plaatsgevonden.

Greg Malcause

Marketing & Communications Manager bij Fedesco, het bedrijf dat de campagne ‘Energiebesparing … Ja!’ heeft ontwikkeld

De uitdaging bestond erin een campagnesysteem te ontwikkelen dat gemakkelijk reproduceerbaar is voor alle gebouwen van de overheidsdiensten en dat tegelijk kan worden aangepast aan elk gebouw.

Hoe is Fedesco op het idee gekomen voor deze campagne?

G.M.: We werden ons ervan bewust dat de werken die we in de gebouwen beheren om energie te besparen, gepaard moesten gaan met een sensibilisering van de mensen die er werken om maximaal efficiënt te zijn. Het is belangrijk dat de mensen hun gedrag aanpassen. Je kunt bijvoorbeeld wel zonnepanelen op het dak plaatsen, maar als de werknemers het raam openzetten terwijl de verwarming aanstaat, hebben ze niet veel nut meer … Om optimaal te zijn, moeten we sensibiliseren op twee niveaus: de economen en de logistieke medewerkers enerzijds, en alle andere medewerkers anderzijds.

Wat is uw rol in deze campagnes? Wat doet u het liefst?

G.M.: Ik coördineer de verschillende instrumenten die we de klanten ter beschikking stellen, ik help hen om ze op een coherente manier, aangepast aan het gebouw, te gebruiken om de gestelde doelstelling te bereiken. Na analyse van de verbruiksgegevens, de algemene kenmerken van het gebouw en bespreking met de ‘Energiebewakers’ bepalen we samen de doelstelling die we op het einde van de campagne moeten bereiken. Wat ik het liefst doe? De instrumenten ontwerpen: affiches, stickers, website, handvest opleidingen, EnergyScan … De uitdaging bestond erin een campagnesysteem te ontwikkelen dat gemakkelijk reproduceerbaar is voor alle gebouwen van de overheidsdiensten en dat tegelijk kan worden aangepast aan elk gebouw. Het is stimulerend om te zien hoe al wie bij de campagne is betrokken deze instrumenten leert gebruiken en tot leven brengt.

Het Handvest werd eind 2011 ondertekend door de Voorzitter van de FOD Financiën, Hans D’Hondt. Wat waren de evoluties in 2012?

G.M.: In feite wilden zowel wij als jullie te snel gaan nadat de voorzitter zijn handtekening had gezet. Resultaat: we hebben nog steeds niet bepaald welke gebouwen het meest geschikt zijn voor deze campagne en de ‘Energiebewakers’ werden te vaak ‘automatisch’ aangewezen. Er was een gebrek aan motivatie. Ondertussen is dat veranderd. De betrokkenen zijn vrijwilligers en dat is heel belangrijk. Bijna tien gebouwen van de FOD werken momenteel mee aan de campagne en voor vele andere gebouwen is dat binnenkort het geval.

PA11 - Nieuwigheid voor duurzame overheidsopdrachten in 2012 bij de FOD Financiën

De FOD Financiën heeft op 29 maart 2012 een nieuwe meerjarige overheidsopdracht gegund met een duur van vier jaar voor de levering van diensten voor het integraal afvalbeheer voor zijn gebouw 'North Galaxy' in Brussel. De implementatie van deze opdracht past in een globale visie van duurzame ontwikkeling. De aanbestedende overheid had in deze opdracht namelijk een gunningscriterium voor de offertes voorzien om het gebruik van recipiënten te valoriseren, waarbij zoveel mogelijk afval aan de bron kan worden gesorteerd en waarbij de sorteermogelijkheden aan de bron worden behouden in de loop van het inzamel- en verwerkingsproces.

De aannemer van deze opdracht verbindt zich tot:

het ter beschikking stellen, de installatie en het regelmatige onderhoud van aangepaste containers en recipiënten
de selectieve inzameling van het afval met sortering aan de bron door de gebruikers
het interne vervoer van het afval naar de lokalen die door de aanbestedende overheid worden aangeduid
het verwijderen van het afval uit het gebouw, met uitzondering van het papier, waarvoor een apart contract wordt afgesloten door Administratie van de Domeinen
de verwerking van het afval met voorrang voor oplossingen die een maximum aan recyclage garanderen
communicatie met de aanbestedende overheid, haar informeren en minstens maandelijks de volumes ingezameld afval meedelen om een milieubeheerssysteem voor het gebouw te installeren dat voldoet aan het EMAS-reglement
de gebruikers van North Galaxy sensibiliseren over het nut van selectieve afvalsortering

De afdeling Aankopen van de Stafdienst Logistiek wil in 2013 een algemene offerteaanvraag lanceren voor het integraal afvalbeheer in tientallen gebouwen die de FOD Financiën gebruikt in Wallonië, Brussel en Vlaanderen.

In 2011 werd er ook een opdracht gegund voor het integraal afvalbeheer voor alle diensten in de 'Finance Tower' (FINTO) in Brussel.

EN2 - Percentage verbuik materiaal afkomstig van gerecycleert materiaal - Voorbeeld: papier

EN3-EN4 - Direct energieverbruik opgedeeld per primaire energiebron (Gasverwarming) - Indirect energieverbruik opgedeeld per primaire energiebron (Elektriciteit - Energie)

EN22 - Beheer van het afval

EN 29 - Significante milieu-impact van het vervoer van producten, andere goederen en materialen die door de organisatie worden gebruikt in het kader van haar activiteit en het vervoer van haar personeelsleden

Global reporting initiative

‘Fedcom analytische boekhouding’ is een project dat in 2012 werd opgestart door de Stafdienst Budget en Beheerscontrole. Met dit project wordt een analytisch boekhoudsysteem geïnstalleerd binnen de FOD Financiën.

De analytische boekhouding maakt een meer verfijnde benadering mogelijk dan de budgettaire boekhouding. De analytische boekhouding maakt een onderscheid tussen de directe kosten (bijvoorbeeld de lonen) en de indirecte kosten (bijvoorbeeld de elektriciteitsfacturen). Deze verschillende kosten worden dan toegewezen aan functionele kostencentra, in dit geval de administraties en de stafdiensten. De indirecte kosten worden eerst geboekt op logistieke centra (de gebouwen) en vervolgens wordt een verdeelsleutel opgesteld om deze kosten over de functionele centra te verdelen.

De analytische boekhouding is een middel om de efficiëntie van de FOD Financiën te verhogen en moet de FOD toelaten om de aan hem toegewezen middelen zo goed mogelijk te benutten.

De FOD Financiën heeft zich als doel gesteld een EMAS-certificaat te verkrijgen voor de helft van al zijn gebouwen met meer dan 100 personen tegen 2017. De eerste die de oefening gaat maken, is het North Galaxy-complex in Brussel.

EMAS – Eco-Management and Audit Schemes – is een Europese verordening die elk type organisatie, op vrijwillige basis, toelaat om haar milieuprestaties te evalueren en haar dagelijkse werking op een duurzame en verantwoordelijke manier te beheren. Meer concreet, biedt EMAS de mogelijkheid om de resultaten die bij de beoordeling van de milieuprestaties werden gemeten, te analyseren, te publiceren en te verbeteren. Die oefening kan (en zou moeten) worden voortgezet tijdens de gehele levensduur van de organisatie.

Een EMAS-certificaat verkrijgen, heeft onmiskenbaar een positieve invloed en meerwaarde: respect voor de werkomgeving (in brede zin), een goede sfeer voor de medewerkers, energie-efficiëntie, besparingen, interne en externe erkenning.

Bovendien hebben de meest recente studies uitgewezen dat de overheidsdiensten dankzij de implementatie van een dergelijk beheerssysteem 20 tot 40% kunnen besparen op hun energie- en waterverbruik tijdens een eerste EMAS-oefening. Een aantrekkelijk vooruitzicht dat de FOD Financiën ertoe aanzet om zich hiervoor maximaal in te spannen.

In het kort

Naar een duurzame certificering van de gebouwen

Lees verder

Een betere kennis van de reële kosten van de activiteiten

De analytische boekhouding is een middel om de efficiëntie van de FOD Financiën te verhogen en moet de FOD toelaten om de aan hem toegewezen middelen zo goed mogelijk te benutten.

Lees verder

Beheerder van het geld en de goederen van de staat

De relatieve omvang van de staatsschuld